Phát triển bản thân là con đường mà tất cả chúng ta đều phải trải qua trong quá trình trưởng thành của chính mình. “Lớn lên” dành cho giai đoạn chúng ta còn nhỏ, ở đây chỉ việc lớn về thể chất lẫn tâm hồn. “Phát triển bản thân” là dành cho giai đoạn sau khi chúng ta đã có những hiểu biết nhất định về cuộc sống, chỉ việc phát triển về nhận thức, trí tuệ và sự nghiệp.
Bài viết này sẽ đề cập đến khía cạnh quan trọng hơn của việc lớn lên và phát triển bản thân, chính là phát triển về trí tuệ và sự nghiệp.
“Trưởng thành là khi bạn đã đủ mạnh mẽ để trở thành điểm tựa cho một ai đó kể cả đó là chính bản thân mình.”
Trong cuộc đời mỗi người, chắc chắn sẽ có những giai đoạn bạn cảm thấy chênh vênh, cuộc sống bỗng chốc trở nên khó khăn khi có quá nhiều điều phải suy nghĩ, phải giải quyết. Một sự trưởng thành nhỏ là khi bạn không còn học lớp mẫu giáo, không còn được cô giáo nuông chiều một cách nhẹ nhàng nhất, không được chơi nhiều như trước mà phải học nhiều hơn. Những năm cuối cấp chúng ta sẽ phải đối diện với những kỳ thi quyết định của cuộc đời như thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp, thi đại học, thi IELTS,… Tất cả đó là những thử thách để bạn trưởng thành hơn, hiểu hơn về những gì mình cần làm. Vậy bắt đầu cho chuỗi dài lớn lên, phát triển đó là gì?
1. Bắt chước
“Bắt chước” là hành động rất quen thuộc khi chúng ta còn nhỏ. Khi bạn còn chưa hiểu được mọi thứ được vận hành như thế nào thì đây là cách đơn giản nhất để thích nghi với cuộc sống. Hồi nhỏ, chúng ta bắt chước cha mẹ dùng thìa, dùng đũa trong bữa ăn; rồi khi lớn hơn, ta bắt chước thầy cô trong những giờ tập đọc; bắt chước bạn bè khi muốn giải những bài tập khó; bắt chước phong cách của thần tượng. “Bắt chước” hoàn toàn là một cách giúp chúng ta học tập, thậm chí chúng ta đã làm điều đó rất nhiều lần.
Nếu phân tích kỹ hơn, phần lớn việc làm trong cuộc sống của chúng ta là “bắt chước”. Khi bạn nghĩ khác đi, làm khác những thứ mà chưa ai làm thì đó là sáng tạo, là đột phá.
Đôi khi, sự nỗ lực, cố gắng của bạn trong việc giải quyết một số vấn đề vẫn chưa vượt qua được khuôn khổ của “bắt chước”. Chẳng hạn như việc bạn luyện Nghe – Nói – Đọc – Viết tiếng Anh hàng ngày và đạt band cao trong kỳ thi IELTS, phần lớn, bạn cũng bắt chước cách học của người khác như luyện nghe qua các bộ phim, tham khảo tài liệu có ý tưởng viết. Tất nhiên, hãy hiểu “bắt chước” ở đây theo một nghĩa tích cực, đừng tiêu cực hoá nó như kiểu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Nó giúp bạn hiểu ra vấn đề và nhanh chóng có giải pháp phù hợp với bản thân từ kinh nghiệm của những người đi trước để vượt qua những cột mốc bạn cần chinh phục.
Tóm lại, “bắt chước” là cách học tập nhanh chóng, hiệu quả và tích cực nếu bạn đặt nó đúng chỗ. Cách học này sẽ theo chúng ta từ khi còn nhỏ cho đến hết cuộc đời, cho nên bạn hãy áp dụng thật triệt để và linh hoạt nhé. Nếu có vấn đề gì cần giải quyết mà bí quá không nghĩ ra thì cách nhanh nhất là đi tham khảo những người đã từng gặp phải vấn đề đó, sẽ rất hữu ích cho bạn đấy.
2. Khám phá
Luôn có những điều mới mẻ ở bản thân chúng ta và cả thế giới xung quanh bởi con người chỉ có một cuộc đời mà vạn vật thì luôn biến đổi. Có thể với nhiều người, một sự việc, hiện tượng nào đó là rất quen thuộc nhưng với bản thân ta, nó lại vô cùng mới lạ. Khám phá như một cuộc hành trình không hồi kết, dẫn chúng ta đi từ điều mới lạ này đến thứ mới lại khác, hành trình đó cứ tích lũy mỗi ngày mang đến sự phát triển trong chính con người chúng ta.
Khám phá bản thân
Bản thân chúng ta cũng ẩn chứa rất nhiều điều mới lạ mà nhiều khi chúng ta bỏ qua. Đã bao giờ bạn từng đặt ra những câu hỏi như: Con trai tại sao lại cắt tóc ngắn, tại sao có giọng nói trầm, tại sao lại mê các thể loại phim hành động, trinh thám hơn con gái? Khi còn nhỏ bạn thích vẽ, thích xem hoạt hình nhưng lớn lên bạn lại thích đá bóng, thích đi bơi, thích lượn quanh các khu phố lớn. Từ ngoại hình cho tới tâm hồn, sở thích đều có sự thay đổi theo thời gian và đó là những thứ chúng ta có thể khám phá từ chính mình.
Khám phá bản thân để biết được mình là người như thế nào – tính cách ra sao, hay ứng xử thế nào, có phải người kiên nhẫn hay cả thèm chóng chán. Tất cả những điều đó giúp bạn nhận ra bản ngã của mình, đam mê của mình để nhìn ra và chuẩn bị cho chính mình trong tương lai. Đó là cách rất tuyệt vời để phát triển bản thân trở thành con người mình mong muốn. Và ngay bây giờ, bạn hãy thử liệt kê xem bản thân mình có những đặc điểm gì nhé.
Khám phá thế giới
Có rất nhiều thứ chúng ta chưa biết từ thế giới rộng lớn này, có thể kể đến như tri thức, văn hoá các vùng miền, khám phá thiên nhiên, khám phá con người,…
Có lẽ cũng không cần nói quá nhiều về câu chuyện này. Khám phá thế giới không chỉ giúp chúng ta có những trải nghiệm mới mà còn mang đến cảm nhận về mọi thứ xung quanh, và soi xét rõ hơn tâm hồn mình. Mọi thứ ngoài kia có giống như mình nghĩ hay không? Những việc mình làm đã thực sự tốt? Mình còn thiếu sót những gì? Mình còn phát triển được đến đâu?…
Chỉ có một lời khuyên với những bạn trẻ còn đang vùi mình trong vỏ ốc là hãy đi đi khi còn có thể, thế giới rộng lớn đang chờ bạn khám phá đó.
3. Kỳ vọng
Sau khi phát triển đến một ngưỡng nào đó, bạn bắt đầu nhận thức được những kỳ vọng của bản thân mình. Mới đi học, bạn kỳ vọng sẽ được điểm cao, được cô giáo và cha mẹ khen. Rồi bạn kỳ vọng về đích trước đứa bạn ở bài thi chạy nhanh, bạn kỳ vọng đoạt giải trong kỳ thi toán thành phố, bạn kỳ vọng vào đại học với điểm số cao. Khi đã tốt nghiệp rồi, bạn lại muốn mức lương cao, có vợ đẹp, con khôn, có sự nghiệp vững chắc.
Có vẻ như kỳ vọng của chúng ta cứ mãi cao lên theo thời gian nhưng thực tế không phải lúc nào cũng như ý. Và một điều cần thiết để chúng ta trưởng thành hơn về mặt cảm xúc đó là cân bằng giữa kỳ vọng và sự tiêu chuẩn thực tế (điều mà chúng ta có thể làm được thấp hơn kỳ vọng). Khi đã làm được điều đó, chúng ta sẽ thoải mái trong tâm hồn, không bị chạy theo những kỳ vọng của bản thân về chính mình hoặc về những việc xung quanh mà ta không kiểm soát được. Vậy cần làm gì để giải quyết vấn đề này?
Thứ nhất, bạn cần hiểu rằng thứ duy nhất bạn kiểm soát được là chính bản thân mình. Không nên quá kỳ vọng vào những thứ bạn không kiểm soát được.
Tất cả mọi thứ xung quanh bạn đều có cách vận hành riêng, bạn chỉ có thể hiểu về nó, đôi khi là tuân theo quy luật. Bạn không hoàn toàn kiểm soát được mọi việc. Chẳng hạn như trong công ty, bạn có một số nhân viên, bạn muốn nhân viên đi sớm, về muộn nhưng đó chỉ là kỳ vọng của bạn. Tất cả họ cũng là con người, không ít trong số đó muốn có một công việc giờ giấc thoải mái, có người có gia đình lại mong được về sớm mỗi ngày. Bạn cần hiểu được điều này để điều chỉnh thời gian biểu của nhân viên một cách hợp lý, thậm chí linh hoạt cho từng bộ phận chứ không phải sắp xếp lịch làm việc theo kỳ vọng của bạn.
Khi xử lý các vấn đề khác cũng vậy, bạn hãy bỏ kỳ vọng của bạn sang một bên để lắng nghe, quan sát mọi thứ xung quanh. Làm được điều này, bạn sẽ có những quyết định hợp lý và sáng suốt nhất cũng như bớt phụ thuộc vào cảm xúc của bản thân khi ra quyết định.
Thứ hai, làm thế nào để kiểm soát kỳ vọng cho chính mình?
Bản thân chúng ta thường mang kỳ vọng lớn cho chính mình, đặc biệt là những người có tham vọng lớn, các tỷ phú, những nhà lãnh đạo. Kỳ vọng chính là động lực giúp chúng ta phát triển, đạt đến những nấc thang mà ta chưa từng nghĩ tới. Tuy nhiên, với không ít người, kỳ vọng chính là hố sâu chôn vùi cảm xúc, ý chí để khi bạn không làm được những điều mong muốn, sự nuối tiếc, ám ảnh sẽ trỗi dậy khiến bạn gục ngã.
Để không bị rơi vào trạng thái đó, bạn hãy cứ kỳ vọng, hãy cứ cố gắng hết sức và hãy chuẩn bị tinh thần cho tình huống xấu nhất. Trong quá trình thực hiện, bạn đừng vội nghĩ đến kết quả, đừng đặt mục tiêu quá cao. Việc hiểu bản thân đang ở đâu, có những gì trong tay và có thể làm được đến đâu sẽ giúp bạn có mục tiêu thực tế nhất. Khi đó, nếu kết quả tốt hơn, niềm vui sẽ nhân đôi, còn nếu kết quả tệ, bạn cũng sẽ rút ra được bài học, bạn cũng đã chuẩn bị tinh thần cho điều đó rồi và tâm lý sụp đổ sẽ không có cơ hội bùng phát.
Rất cảm ơn các bạn đã quan tâm, lắng đọc bài viết. Hi vọng các bạn sẽ thích bài viết và có cho mình những sự điều chỉnh hợp lý để phát triển bản thân một cách toàn diện, vững chắc nhất.
